روانشناسی صنعتی و سازمانی (organizational psychology) مفهومی است که بر پیاده‌سازی اصول روانشناسی جهت بهبود شرایط فیزیکی و ذهنی کارمندان تمرکز دارد. این شاخه از علم روان­شناسی به دنبال افزایش رفاه و سلامت انسان در محیط کار است. همچنین افزایش بهره‌وری سازمانی از طریق استفاده از یافته­ هایِ روان‌­شناسان نیز مدنظر است. به‌طور ساده مفهوم روان­شناسی صنعتی و سازمانی یعنی کاربرد اصول و نظریه ­های علم روان­شناسی در محیط کار.
این مفهوم از دو بخش صنعتی و سازمانی تشکیل‌شده است که تفاوت­‌هایی دارند. هرکدام حیطه ­ی ویژه­ای دارد که این نشان‌دهنده‌ی گستردگی این علم است. مفهوم صنعت به تمام فرایندها و ابزار لازم برای تولید کالا و خدمات اشاره دارد و مفهوم سازمان به چارچوب‌ها و روابطی اشاره دارد که این ابزارها و فرایندها را در راستای هدف کلی شکل می‌دهد. روان‌شناسی صنعتی در این مفهوم، به آن دسته از فعالیت‌ها اشاره دارد که تمرکز اصلی آن­ها افزایش تولید، استخدام و به‌کارگماری، طراحی شغل، برنامه‌ریزی آموزش، ارزیابی عملکرد و به‌طورکلی، هر فعالیتی که به مفهوم کار و تولید مربوط می­شود، است.
در مقابل، روان­شناسی سازمانی شامل فعالیت‌هایی هست که به گروهی از انسان‌ها مربوط می­‌شود همچون رضایت شغلی، کیفیت زندگی کاری، رفاه و سلامت کارکنان، روابط انسانی. هرچند که در محیط واقعی، نمی‌­توان به همین سادگی تمایز و مرز بین این دو مفهوم را شناسایی کرد البته که باید گفت در عمل نیازی به این کار نیست.
تاریخچه روانشناسی صنعتی و سازمانی
روان­شناسی صنعتی و سازمانی به طور رسمی از حدود اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ شروع شد. نقطه آغاز فعالیت اولیه گروهی از روان­شناسان تجربی که به دنبال کاربرد اصول روان­‌شناسی بودند. اصطلاحاً به آن­ها روان‌­شناسان کاربردی گفته می­‌شد. رویدادهای گوناگونی در طول این دوره مشخص در حوزه روانشناسی صنعتی و سازمانی رخ داد. چون هر کدام از آن‌ها بر شکل‌گیری این رشته اثرگذار بوده اند، نمی­ توان سال مشخصی را به‌عنوان زمان شروع روان­شناسی صنعتی و سازمانی در نظر گرفت.
خواستگاه این شاخه از روان­شناسی را می­ توان کشور آمریکا دانست. اولین انجمن علمی روان­شناسی صنعتی و سازمانی (SIOP) در سال ۱۹۴۴ شروع به فعالیت نمود. این انجمن به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) فعالیت می‌کرد. همین‌طور اولین کتاب مرجع و اولین درجه دکتری این رشته نیز در آمریکا منتشر و اعطا شده است. در ایران نیز این رشته از حوالی سال ۱۳۵۳ در دانشگاه اهواز شروع به فعالیت کرد. بعد از انقلاب مدتی فعالیت آن به حالت تعلیق درآمد و دوباره بعد از ابتدای دهه ی ۸۰ شروع به فعالیت نمود.
نیاز به روان­شناسی صنعتی و سازمانی از سال­‌ها قبل و با تغییر شکل صنایع و سازمان­ ها، انباشت سرمایه­‌های مادی و انسانی، رشد فنّاوری، افزایش ساعات کاری و شاید مهم‌تر از همه این موارد مصرف‌گرایی و تمایل به تولید بیشتر در کشورهای اروپایی و آمریکا، احساس می­شد تا بتوان به نهایت بهره‌­وری و رفاه شغلی رسید. اما دو اتفاق مهم باعث گستردگی این علم و افزایش پژوهش‌ها و تحقیقات و همین­طور کاربرد این رشته شد: